Amerikan Hukuk Sisteminde Jürinin Ehemmiyeti

Amerika Birleşik Devletleri dünyanın en köklü hukuk sistemine sahip devletlerinin başında kazanç. Söz mevzusu bu ülke, Anglosakson hukukunu özümsemiş ve de bu güzergahta federal bir çatı altında tam hukuk mevzuatlarını buna uygun bir biçimde tertip etmiştir. Sistem hakikatinde, gerek ülkenin çatısı olan federal yapıda gerekse de eyaletlere bölen her bir federe devlette de çok zaferli bir […]

Amerika Birleşik Devletleri dünyanın en köklü hukuk sistemine sahip devletlerinin başında kazanç. Söz mevzusu bu ülke, Anglosakson hukukunu özümsemiş ve de bu güzergahta federal bir çatı altında tam hukuk mevzuatlarını buna uygun bir biçimde tertip etmiştir. Sistem hakikatinde, gerek ülkenin çatısı olan federal yapıda gerekse de eyaletlere bölen her bir federe devlette de çok zaferli bir biçimde entegre edilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nde özellikle de ki bu asil olan uygulamadır, ceza davalarında çok büyük bir oranla jüri ile karara varılır. Jüri, ülke için bırakılmaz bir hukuk kaideyi olup, cemiyet vicdanının hafifletilmesi yolunda çok büyük bir ehemmiyet talep eder. Jüri’nin var olduğu Amerika Birleşik Devletleri’nde bir dava şayet kriminal bir dava statüsü altında ise, bu vaziyette jürinin de bir parçası olduğu ve son sözü söylediği bir suçlama yapılır. Bu suçlamaya gerek olup olmadığına da çok ağır kabahatlerde yeniden jüri bir müessese olarak kendisi karar verir. Amerikan jüri sisteminde üç çeşit jüri bulunur. Bunlar içinde en hafif siklette olanı, ”petit jury”dir. Bu çoğu zaman ceza üst hududunun 6 aydan daha fazla olmadığı kabahatlerde vazife alır. Bu anlamda bazı vaziyetlerde, jüri olmadan doğrudan hukuksal dava statüsünde ”hukuk davası” ismi altında da olağan suçlama da yapılabilir. Ancak bunun için kabahatin üst cezasının 6 ayı aşmayacak bir kabahate olması usul koşuludur.

Amerika Birleşik Devletleri’nde hukuk davalarında ağırlıklı olarak jürili suçlama yapılmaz. Yalnızca olağan anlamda egemen nezdinde avukatlar eşliğinde bir suçlama hakikatleştirilir. Bu kriminal ya da cezai mesullüğü gerektiren davalarda ise bütün tersi bir gidişattır. Özellikle de bizim hukukumuzda da var olduğu gibi ağır ceza kapsamında olan davalarda jürili mahkeme mecburdur ve de jüriler kimlikleri saklı bir biçimde hadiseye dahil olurlar. Söz mevzusu davaya yer olup olmadığına da yeniden jüri karar verir. Bu anlamda jüri soruşturma düzeyinde sanki kolluk gibi vazife alır ve de ispatları bizzat saklılık statüsü altında inceler. Varılan karar ceza hukuku suçlaması bağlamında kati olup, temyize götürülemez. Bu anlamda suçlama yapan kurula ”grand jury” denir. Türkçe olarak ifade edecek olursak ”büyük jüri” biçiminde ifade edilebilecek olan bu kurul, soruşturmanın kovuşturmaya dönüşüp dönüşmeyeceğine de tesir eder. Zira büyük jüri, dilerse davanın reddine karar verir ve ceza davası hiç açılmadan sona erer. Ayrıca, jürilerin bir de çalışma ilkeyi vardır. Oldukça ehemmiyetli kabul edilen ya da başka bir ifadeyle kabahatin üst hududunun gereği, jüri yürüteceği prosedürü saklılık altında sürdürmek zorundadır. Bu legal olarak gereklilik talep eder.

Jürinin vereceği karar, bir hayli eyalette değişiklik talep edebilir. Bunun sebebi, eyaletlerin federe yapısı gereği kendi kanunlarını kendilerinin tertip edebilmesidir. Başka Bir Deyişle jürinin yaptığı oylamada elde edilen çoğunluk eyaletler arasında değişik sonuçlara sebebiyet verebilmektedir. Duruşma sırasında gerek davaya devlet tarafından ceddilen savcı, gerekse de maznun ve de mağdurun vekili sanki teatral bir oyun sergilerler. Burada önemli olan husus, jüriyi etkileyebilmektir. Bu husus meşru bilgi kullanılarak yargıç teftişinde hakikatleştirilir. Yargıç burada duruşmaya legal olarak başkanlık yapar ve de söz mevzusu suçlama sürecini taraf olmadan yürütür. Jürinin karar vermesi, bir neticeye varması davanın mukadderatını tayın eder. Bu anlamda jüri, Amerikan hukuk sisteminde çok kilit bir rol oynar. Bir kimsenin jüri olarak vazife alabilmesi için evvel netlikle Amerikan yurttaşı olması gerekir. Bunun yanında zekasal bir maniyi de olmamalı ve de suçlamaya tesir etmeyecek seviyede iyi bir İngilizce yetkinliğine sahip olması gerekir. Jüri olarak ceddilmesi gidişatında buna icabet etmek legal olarak lüzumludur. Şayet muhtelif bir neden suratından icabet edilemeyecekse bu vaziyette bir sonraki sefere davet edilir. Yeniden de katılım olmaz ise, bu vaziyette güçle getirme kararı alınabilir. Bu anlamda jüri olarak vazife almak her Amerikan yurttaşının anayasal olarak bir vazifeyidir.

Yazar:Emir Karasu