Dalıcı Memelilerde Özel Geçimler

İnsanlar, gerçeğinde birkaç düzine metre gibi orta derinliklere dahi dalsalar, muhtelif meseleleri en iyi öğrenileni “vurgun” dur önlemek için tedbirler almak zorundadırlar. Bir dalgıcın kat ettiği her 10 metrede, beden üzerine binen tazyik bir atmosfer deniz seviyesinde havada sezilen tazyik yükselir. Bu yüksek tazyik, bedeni sıkıştırır ve neticede sıkışabilir ve kapanabilir dokulardaki daha da derinlerde […]

İnsanlar, gerçeğinde birkaç düzine metre gibi orta derinliklere dahi dalsalar, muhtelif meseleleri en iyi öğrenileni “vurgun” dur önlemek için tedbirler almak zorundadırlar. Bir dalgıcın kat ettiği her 10 metrede, beden üzerine binen tazyik bir atmosfer deniz seviyesinde havada sezilen tazyik yükselir. Bu yüksek tazyik, bedeni sıkıştırır ve neticede sıkışabilir ve kapanabilir dokulardaki daha da derinlerde sinüsler dahi kapanabilir havayı kana ve dokulara geçmeye güçler. Sıkıştırılmış hava, akciğerlere tazyik sağlar, göğüs kafesinin genişlemesine destekçi olur ve kesintisiz solumaya izin verir. Fakat bu fazla tazyik aynı zamanda dokulara daha fazla gaz molekülünün geçmesine yol açar. Dalgıç su yüzeyine geri döndüğünde, beden üzerindeki pespaye tazyik, azot gazının dokularda habbecikler oluşturmasına yol açar. Bu vaziyet ise, vurgunun özelliği olarak, adalelerde acı veren kramplara neden olur.
Dalıcı memeliler, yüksek tazyikin risklerini en aza indiren bir dizi geçime sahiptirler. Bunlardan biri tavırsaldır. Dalmadan evvel derin soluk verirler ve böylece dokulara geçmeye zorlanan hava hacmini en aza indirirler. Hatta kimileri akciğerlerini tamamen söndürürler. Bu, hayvanın dalış vaktince metabolize edebileceği yeterli oksijeni sağlamak zorunda olması demektir. Misalin Weddell ayıbalığı, 500 m. derinliğe bir saatten daha uzun müddette dalabilir. Bu vakit içerisinde kendisine oksijen sağlamak için özel geçimler kombinasyonundan faydalanır. Bir geçim şekli, adalelerinde iki misli fazla miyoglobin dokulardaki oksijen depolayıcı protein bulundurmaktır. Bir başka özelleşmiş geçim, artan kan hacmidir. Ayıbalıkları, dolaşımda birim kütle başına, insanlarınkinin takribî iki katı fazla kana sahiptirler. Bir bu kadar kan da dalakta ambar edilmiştir. Bir başka geçim de kırmızı kürecik rakamını çoğaldırmaktır; ayıbalıkları, birim kan hacmi başına, karasal memelilerinkinden iki kat fazla eritrosite sahiptirler.
Oksijen takviyesini çoğaldıran bu yollarla beraber, dalıcı memeliler, av arama sırasındaki derin dalışlarda, oksijen tüketimini eksilten bir dizi taktiğe de sahiptirler. Lüzumlu olmayan uzuvlar ve dokular kapatılır ve öteki bir hayliyi uzun dalışlar sırasında adaleler de dahil anaerobik çalışmaya sevk edilerek, oksijen, beyin için ve hamile dişilerde plasenta için korunur. Bu kadar yüksek bereketteki dalış mekanizmasının tamamen karasal bir atadan evrimleşmiş olması, natürel seçilimin gücünün ve potansiyelinin bir göstergesidir.