Takımyıldızlar ve Özellikleri

Gece semana baktığımız zaman üçgen, kare veya haç biçimine benzeyen, çok değişik özelliklerde olmalarına rağmen, beraberlermiş gibi görünen kümeler halinde parlak yıldızları görürüz. Bu kümelere takımyıldız denir. Misalin Büyükayı takımyıldızı yedi yıldızın bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Gezengenlerden değişiktirler. Seyyareler ışıklarını güneşten alırlarken, yıldızlar güneşimiz gibi kendi kendilerine ışık verirler. Binlerce yıldır insanlar bu yıldızları, muhtelif […]

Gece semana baktığımız zaman üçgen, kare veya haç biçimine benzeyen, çok değişik özelliklerde olmalarına rağmen, beraberlermiş gibi görünen kümeler halinde parlak yıldızları görürüz. Bu kümelere takımyıldız denir. Misalin Büyükayı takımyıldızı yedi yıldızın bir araya gelmesiyle oluşmuştur.

Gezengenlerden değişiktirler. Seyyareler ışıklarını güneşten alırlarken, yıldızlar güneşimiz gibi kendi kendilerine ışık verirler.

Binlerce yıldır insanlar bu yıldızları, muhtelif cisimlere, hayvanlara ve mitolojik kahramanlara benzettiklerinden farklı isimlerle adlandırmışlardır. Aslında biçimleri ile isimleri arasında çok da fazla benzerlik yoktur. Semandaki yerlerinin belirlenmesi açısından basitlik sağlamaktadır. Büyük bir bvefatının isimleri en az 2000 sene öncesinde Yunanlılar ve Romalılar tarafından konulmuştur ve günümüzde de hala kullanılmaktadır. Ayrıca Çinli ve Arap gökbilimcilerin adlandırdığı takımyıldızlar da bulunmaktadır. Eski isimlerin çoğu Kuğu, Boğa gibi hayvanlardan, Andromeda ya da Perseus gibi Yunan mitolojisi karamanlarından esinlenilerek konulmuştur. Günümüzde ise Saat, Mikroskop gibi isimler kullanılmaktadır.

Semanı kaplayan 88 takımyıldızı vardır. Bunların yarısı kuzey yarımküreden, öbür yarısı da güney yarımküreden görülebilirler. M.S. 2. Asır başlarında yaşamış, astronomi ve matematik alanında araştırmalar yapmış olan Yunanlı astronom Batlamyus, Almagest isimli kitabında 48 takımyıldız ismi saymış, o tarihten beri bunlara 40 takımyıldız daha ilave edilmiştir.

Gökbilimciler hayali sınır çizgileri ile takımyıldızlarının alanlarını belirlemişler ve resmi olarak Latince sözcüklerle isimlendirmişlerdir. Yeryüzünden bakıldığında kümeler halinde gördüğümüz takımyıldızlarını oluşturan yıldızlar aralarında aslında çok büyük uzaklıklar vardır. Reel bir ekip değildirler. İzdüşümleri sanki beraberlermiş gibi görünmelerini sağlar. En büyük takımyıldızı Hydra Su yılanı, en miniği Güney Haçı’dır. En parlak takımyıldızları Büyük Ayı ve Orion Avcı, en sönüğü ise Mensa Masa’dır.

Bazı takımyıldızlarının görülebilmesi saate, mevsime ve konuma bağlıdır. Misalin kuzey yarımkürede takımyıldızlarının en rahat görülebileceği zaman kış geceleridir. Takımyıldızların bazıları, mesela Güneyhaçı kuzey yarımküreden, Büyükayı da güney yarımküreden görülemez.

Eski zamanlarda insanlar takımyıldızları sayesinde doğrultularını buluyorlar, gidecekleri yer ve mesafe hakkında önsezi sağlıyorlardı. Özellikle dünyanın ekseni ile hemen hemen aynı güzergahta ve gün boyunca yer değiştirmeden duran Kutup Yıldızı’nın gösterdiği güzergah kuzeydir ve sadece kuzey yarımküreden görülebilir.
Bibliyografi:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Tak%C4%B1my%C4%B1ld%C4%B1z
http://www.turkcebilgi.com/tak%C4%B1my%C4%B1ld%C4%B1z

Yazar:Ayfer Yeşilova